Op dinsdagochtend 16 september 2025, donderdagochtend 18 september 2025 en vrijdagochtend 19 september 2025 start ik een cursus kunstgeschiedenis van 12 lessen met als thema: Europese kunstenaarsdorpen 1840-1940. De cursus wordt gegeven in Wijkcentrum de Groene Loper in Voorburg, Theater Ludens in Voorburg en in het Soefigebouw (naast het Vredespaleis) in Den Haag. De cursus wordt ook online gegeven!
In de 19de en vroege 20ste eeuw ontstonden er in Europa tal van kunstenaarsdorpen. Kunstenaars trokken zich terug uit de snelgroeiende, geïndustrialiseerde steden en zochten juist de rust en inspiratie van het platteland op. Ze verlangden naar een puur contact met de natuur en voelden zich aangetrokken tot plekken waar ook schrijvers, musici, acteurs en dansers samenkwamen.
Het Franse Barbizon wordt beschouwd als het oudste kunstenaarsdorp. Hier werkten onder anderen Théodore Rousseau, Jean-François Millet en Charles-François Daubigny. Zij vormden de zogenaamde School van Barbizon en worden gezien als voorlopers van het impressionisme. Deze kunstenaars schilderden in de open lucht – iets revolutionairs in die tijd – wat mede mogelijk werd gemaakt door de uitvinding van de verftube.
In Pont-Aven, in Bretagne, vestigden zich onder anderen Paul Gauguin, Émile Bernard en Paul Sérusier. Zij maakten deel uit van de Nabis-groep, die zich afzette tegen het impressionisme en juist meer nadruk legde op vorm en symboliek. Sommige leden van deze groep lieten zich inspireren door de sierlijke lijnen van de Art Nouveau.
In het zuiden van Frankrijk, in de dorpjes Collioure en Céret, werkten Henri Matisse en André Derain in een uitbundige stijl met felle kleuren. Deze benadering leidde tot het ontstaan van het fauvisme. Later zouden ook Pablo Picasso, Georges Braque en Juan Gris hier verblijven en het kubisme verder ontwikkelen.
Duitsland kende ook invloedrijke kunstenaarsdorpen. Worpswede was een geliefde plek voor schilders als Johann Heinrich Vogeler, Fritz Mackensen, Otto Modersohn, Paula Modersohn-Becker en de beeldhouwster Clara Westhoff. De dichter Rainer Maria Rilke kwam er regelmatig en schreef zelfs een boek over het dorp. De meeste kunstenaars werkten in de impressionistische stijl en in de stijl van de jugendstil, hoewel Modersohn-Becker zich later tot het expressionisme zou ontwikkelen.
In het Beierse Murnau werkten Wassily Kandinsky, Gabriele Münter, Marianne von Werefkin en Alexej von Jawlensky, die met hun expressionistische werken met felle kleuren en hun fascinatie voor nieuwe levensbeschouwingen, de weg vrijmaakten voor abstracte kunst.
In het Belgische Sint-Martens-Latem werkten kunstenaars uit verschillende stromingen: symbolisten zoals Gustave van de Woestijne en beeldhouwer George Minne, impressionisten zoals Léon De Smet, en expressionisten zoals Constant Permeke.
Ook in het hoge noorden vonden kunstenaars inspiratie. Het Deense vissersdorp Skagen trok impressionisten als Michael en Anna Ancher en Peder Severin Krøyer. De bijzondere lichtval en het ruige landschap spraken tot de verbeelding.
In het Zwitserse Ascona verzamelden zich kunstenaars als Marianne von Werefkin, Alexej von Jawlensky, Paul Klee, Otto van Rees, Adya van Rees-Dutilh, en Oskar Schlemmer. Ascona was niet alleen een broedplaats voor kunst, maar ook voor alternatieve levenswijzen: vegetarisme, geheelonthouding en naturisme vierden er hoogtij. Ook schrijvers als Thomas Mann, Frederik van Eeden en Adriaan Roland Holst verbleven er.
Het Litouwse kustplaatsje Nidden (ook bekend als Nida) trok vooral expressionistische kunstenaars, onder wie Lovis Corinth, Max Pechstein en Karl Schmidt-Rottluff.
Tot slot was er St Ives, een badplaats in Cornwall (Engeland), waar kunstenaars als Ben Nicholson, Barbara Hepworth en Christopher Wood actief waren. St Ives groeide uit tot een belangrijk centrum voor moderne kunst in Groot-Brittannië.
De cursus gaat vooral over schilderkunst, maar ook allerlei andere kunstvormen komen aan bod.
Wilt u de lessen live volgen, dan heeft u de keuze uit drie locaties. Wilt u af en toe schwitschen, dan is dat mogelijk. De online lessen staan vier maanden lang online. Die kunt u bekijken waar en wanneer u maar wilt.
Start op dinsdagochtend 16 september 2025 in wijkcentrum DE GROENE LOPER, van Royenstraat 2 te Voorburg (achter basisschool de Driemaster) Dinsdagochtend van 10.00 tot 11.30 uur
Start op donderdagochtend 18 september 2025 in THEATER LUDENS, Burgemeester Feithplein 95 Voorburg. Donderdagochtend van 9.30 tot 11.00 uur.
Start op vrijdagochtend 19 september 2025 Locatie Anna Paulownastraat 78 Den Haag (gebouw van de Soefi-beweging) van 10.00 tot 11.30 uur
De cursus kan ook alleen online gevolgd worden. U ontvangt dan elke week de online-versie van de les. De eerste online-les kunt u verwachten op zondag 21 september 2015
In de herfstvakantie, tussen 20 en 26 oktober 2025, zijn er geen lessen.
Deze cursus gaat niet over kunstenaarsdorpen in Nederland. Het is mogelijk om de cursus over NEDERLANDSE kunstenaarsdorpen 1840-1940, online te volgen.
Les 12, de laatste les van deze cursus, is een lezing over een actuele tentoonstelling. Later meer informatie
Kosten: Deze cursus van 12 lessen (op locatie EN online) kost € 160,00. Kiest u voor alleen de online cursus van 12 lessen, dan betaalt u: € 120,00 .
Voor meer informatie en aanmelding: annemarieboorsma@gmail.com, of 070-3822130
Voor agenda (met alle lesdata) klik op bovenstaande afbeelding
Voor praktische cursusinformatie, klik op bovenstaande afbeelding